Een legende uit de vroege Middeleeuwen

De heilige Christophorus was eerst een heiden. Hij was twaalf el* lang, had een flink lichaam, grote ledematen en een groot gelaat. Hij was ook vrolijk van aard. Vóór hij gedoopt werd, heette hij Ophorus, ook wel Offerus, of Reprobus genoemd.

^{* De oude maat 'el' is ca. 45 cm.}

Toen hij volwassen was geworden, dacht hij bij zichzelf: „Ik wil erop uittrekken en vragen naar de grootste heer”. Men verwees hem naar een koning, die macht had over een groot land en vele mensen. Naar hem ging Ophorus toe. Hij deed een gelofte hem trouw te zullen dienen. De koning ontving hem goed en was blij om zijn kracht.

Toen hij echter enige tijd bij hem in dienst was, zong eens een speelman voor de koning en noemde daarbij de duivel. Nu zegende de koning zich en sloeg het teken van het kruis, want hij was een christen. Ophorus wist niets van dat teken. Hij was zeer verwonderd en vroeg, wat daarmee bedoeld werd.

De koning antwoordde: „Ik zal je de waarheid zeggen: als ik de naam van de duivel hoor noemen, zegen ik mij met dit teken; dan vlucht hij. Dat doe ik, opdat hij geen macht over mij zal krijgen”.

Toen sprak Ophorus: „Zijt gij voor hem bevreesd en is zijn kracht zo groot, dat deze u kan schaden? Dan wil ik hem zoeken, tot ik hem vind. Ik wil hem dienen, die macht heeft boven u”.

Hierna ging Ophorus weg en zocht de duivel overal. Op een dag liep hij in een wildernis en zag daar een groot aantal ridders rijden. Bij hen was een zwarte, gruwelijke ridder, die met groot geweld reed.

Hij riep naar Ophorus: „Wie zoek je?” Toen sprak Ophorus: „Ik zoek de duivel, want ik wil graag zijn knecht worden”. De duivel zei: „Dat ben ik”. Nu beloofde Ophorus hem zijn dienst. De duivel nam hem als zijn knecht mee.

Zo kwamen zij eens in een straat, waar een kruis stond bij een brede weg. De duivel zag het kruis, ging half opzij en durfde de weg niet op te rijden.

Dat zag Ophorus wel. Hij verwonderde zich er erg over en sprak tot de duivel: „Zeg mij, waarom ge van de rechte weg afwijkt”. Dat verzweeg de duivel hem echter liever.

Toen sprak Ophorus: „Ge moet mij de waarheid zeggen”. De duivel zei: „Aan de weg stond het teken van het kruis, waaraan Christus gehangen werd. Voor dit teken ben ik erg bang en ik moet het altijd ontvluchten”.

Toen zei Ophorus: „Als gij zijn teken moet ontvluchten, dan is hij ook groter dan gij. Nu wil ik afscheid nemen en Christus gaan zoeken, omdat gij niet over alle dingen macht hebt”. En hij verliet de duivel en wilde hem niet meer dienen.

Hierna vroeg hij overal, waar de Heer Jezus Christus was, en hij kwam door de wil van God bij een goede kluizenaar, die hoorde, dat hij Christus dienen wilde.

De kluizenaar zei hem, welk een grote, machtige koning Christus, de Heer over alle dingen, is en welk groot loon Hij zijn vrienden geeft. Hij leerde hem het Christengeloof met zoveel wijze lering, dat hij Ophorus ertoe bracht, te zeggen: „Voortaan wil ik Christus dienen met grote ijver”.

De kluizenaar zei daarop: „Dan moet je gaarne vasten en waken om Zijnentwil. God verlangt, dat je veel bidt”. Toen sprak Ophorus: „Ik wil niet waken, niet vasten en niet bidden. Geef mij een andere opdracht om Hem te dienen”.

De kluizenaar zei: „Daar stroomt een rivier, daarover is geen brug en geen pont. Als je de mensen er voor niets overheen draagt, dan ben je de Heer met deze dienst welgevallig. Je bent lang en sterk; dit kun je wel doen”.

Toen zei Ophorus: „Dit alles wil ik graag doen ter wille van God”. Hij bouwde voor zichzelf een hutje bij het water. Hij gebruikte een grote staf en deed het werk bij dag en bij nacht.

Op een nacht was Ophorus moe. Hij ging liggen en sliep. Toen riep een kind hem; hij stond snel op en zocht het kind overal bij het water. En omdat hij niemand vond, ging hij weer liggen slapen.

Weer riep er een kinderstem: „Ophorus!” Hij liep weer naar buiten maar vond niemand.

Toen hij voor de derde keer was gaan liggen, riep het kind hem voor de derde keer. Hij ging naar buiten, vond het kind, nam het op zijn armen, nam zijn staf in de hand en ging in het water. Maar het water steeg steeds hoger en het kleine kind werd zo zwaar als lood.

Het werd hoe langer hoe zwaarder en het water werd zo hoog, dat Ophorus vreesde te zullen verdrinken.

Toen hij midden in de rivier was gekomen, zei hij: „Ach kind, wat ben je toch zwaar; het is mij, alsof ik de gehele wereld op mij geladen heb”.

Het kind zei tegen hem: „Je draagt niet alleen de wereld. Je draagt ook Hem, Die hemel en aarde geschapen heeft”.

En het kind drukte Ophorus onder water en zei:

„Ik ben Jezus Christus, uw Koning en uw God, door Wie gij werkt. Ik doop u in de naam van mijn Vader en in de naam van Zijn Zoon en in de naam van de Heilige Geest.

Tot nu toe werd gij Ophorus genoemd, nu zult ge Christo-phorus heten, naar mij. En ge zult uw staf in de aarde planten; daaraan zult ge Mijn macht herkennen. Want de staf zal morgen bloeien en vruchten voortbrengen”. Met deze woorden verdween het kind.

Nu werd Christophorus blij en dankte de Heer voor Zijn genade, die Hij hem bewezen had. Hij plantte de dorre staf in de aarde. Die werd in één nacht tot een boom en bloeide en droeg vruchten.

Christophorus zag het grote wonder. Hij voelde grote trouw en liefde tot God en dankte Hem voor de genade, die Hij hem bewezen had.

Het Christoforusspel is gebaseerd op deze legende.