Voorstadium van (onbewust) gebruik van de techniek
Uit de DoeHoek van Bas De Reuver
Met een ponskaart-muziekdoos is het mogelijk een eigen melodie voor een muziekdoos te maken.
De melodie wordt in een papieren strook geponst en de gaatjes geven aan welke noten er gespeeld gaan worden. Deze muziekdoos is vergelijkbaar met een draaiorgel op straat.
Door middel van een klein draaihendeltje wordt de papieren strook door de muziekdoos getrokken. De gaatjes in het papier zorgen ervoor dat kleine tandwielen in de muziekdoos een kwartslag draaien en een metalen kam raken. Hierdoor zijn er muziektonen te horen.
MATERIAAL
- Muziekdoos die met ponskaarten werkt
- Ponskaarten/stroken die bij de muziekdoos geleverd worden
- Indien gewenst extra muziekstroken (leeg!)
- Eventueel een computer
- Schaar
- Plakband
- Eventueel bladmuziek
Muziekdozen
Er bestaan verschillende soorten muziekdozen: het belangrijkste verschil is het aantal noten dat gespeeld kan worden: 15 noten, 20 noten, of 30 noten. De prijzen variëren, maar over het algemeen geldt: hoe meer noten de muziekdoos kan spelen hoe duurder.
Op dit moment zijn er in Nederland alleen exemplaren met 20 noten te koop: in de winkel van museum Speelklok te Utrecht. Het museum heeft geen webshop, maar je kunt het speeldoosje met de lege ponskaarten bestellen via email.
info@museumspeelklok.nl
Je kunt je muziekdoos natuurlijk ook zelf ophalen: een bezoekje aan dit museum is zeer de moeite waard!
WERKWIJZE
1. Zoek een muziekstuk
2. Eventueel uitproberen met app of op de computer
3. Blanco strook invullen
4. Eventueel meerdere stroken aan elkaar plakken
5. Alle gaatjes ponsen met het bijgeleverde tangetje
1. Zoek een muziekstuk
Zoek een muziekstuk of melodie om over te zetten naar de muziekdoos. Als je zelf een muziekstuk of melodie wilt overzetten naar je muziekdoos, dan vereist dit wel wat kennis van noten en van bladmuziek.
Twee belangrijke beperkingen
Bij het overzetten van een muziekstuk of melodie moet je sowieso rekening houden met twee belangrijke beperkingen.
Ten eerste, een muziekdoos met tandwielen kan niet snel dezelfde noot achter elkaar spelen. Dit komt omdat een tandwiel eerst een kwartslag moet draaien voordat het volgende tandje bij de kam is.
Hierdoor zijn melodien zoals bijv. Jingle Bells of De Vogeltjesdans lastig, maar melodiën zoals bijv. Vader Jacob of het Wilhelmus zijn geen probleem.
Ten tweede hebben alle muziekdozen een beperkt notenbereik, dit geldt overigens ook voor 'normale' muziekdozen. Het aantal tanden op de metalen kam bepaalt hoeveel verschillende noten er gespeeld kunnen worden.
De muziekdozen met 15 en 20 noten kunnen alleen de stamnoten afspelen. Dit zijn de noten A t/m G, en bijv. niet C# of F#. Dit komt overeen met alleen de witte toetsen op een piano en niet de zwarte toetsen.
Hierdoor zijn bepaalde melodiën niet mogelijk, met name Jazz-achtige muziek.
Op de muziekdoos met 30 noten is er meer mogelijk, maar deze is aanzienlijk duurder.
2. Eventueel uitproberen met een app of op de computer
Het valt aan te raden om het overzetten van het gekozen muziekstukje eerst in een app of op de computer uit te werken. Het voordeel hiervan is dat je het resultaat direct kan beluisteren en eventueel aan kan passen.
Zie onderstaande links voor website en een app waarmee je makkelijk kan componeren voor een muziekdoos.
http://musicbox.grit.it/
http://www.jellybiscuits.com/?page_id=705
Zo kun je vrij eenvoudig een goed voorbeeld maken en uitproberen hoe het klinkt. Dat is echt een goede hulp.
3. Blanco strook invullen
Daarna kun je, volgens het voorbeeld dat je in de app gemaakt hebt, een blanco strook invullen met potlood.
Indien je geen app wilt of kunt gebruiken is het uiteraard ook mogelijk een strook in te vullen met behulp van bladmuziek.
5. Eventueel meerdere stroken aan elkaar plakken
Voor langere muziekstukken is het nodig om meerdere stroken achter elkaar te plakken. Dit kan met plakband, en kan het beste gedaan worden vóórdat er met het ponsen van de gaatjes wordt begonnen.
6. Pons alle gaatjes met het bijgeleverde tangetje
Tenslotte kunnen de gaatjes in het papier worden geponst met behulp van de ponstang die bij de muziekdoos is geleverd.
Nu is de papieren strook klaar om afgespeeld te worden!
Veel plezier en vriendelijke groeten,
Bas de Reuver
N.B. Hier zijn nog enkele links om zelfgeponste liedjes te beluisteren.
Bij al deze liedjes wordt een muziekdoos voor 15 noten gebruikt.
De eigen DoeHoek van :